Arthur Compton

( 1 8 9 2 – 1 9 6 2 )

     Αμερικανός φυσικός γνωστός για το περίφημο πείραμα Κόμπτον (και το αντίστοιχο φαινόμενο Κόμπτον) το οποίο τεκμηρίωσε με τον πιο αναμφίβολο τρόπο τη σωματιδιακή φύση του φωτός. Ότι δηλαδή τα φωτεινά κβάντα (όπως παρατηρήθηκαν για πρώτη φορά από τον Πλανκ το 1900 και επιβεβαιώθηκαν με την ανάλυση του φωτοηλεκτρικού φαινομένου από τον Αϊνστάιν το 1905) έχουν όχι μόνο ενέργεια αλλά και ορμή. Είναι δηλαδή σωματίδια με όλη τη σημασία του όρου.
      Στέλνοντας ακτίνες X να «χτυπήσουν» πάνω στα ηλεκτρόνια ενός στόχου, ο Κόμπτον διαπίστωσε, το 1922, ότι η σκεδαζόμενη ακτινοβολία έχει μεγαλύτερο μήκος κύματος από την αρχική και απέδωσε αυτή την αλλαγή στη «σύγκρουση» των φωτεινών κβάντων με τα ηλεκτρόνια, λόγω της οποίας τα κβάντα μεταβιβάζουν ένα μέρος από την ενέργειά τους στα ηλεκτρόνια κι άρα αναδύονται από τη σύγκρουση με μικρότερη ενέργεια άρα μικρότερη συχνότητα και μεγαλύτερο μήκος κύματος.
      Για την ανακάλυψή του αυτή ο Κόμπτον τιμήθηκε το 1927 με το βραβείο Νομπέλ της φυσικής.

      Ο Άρθουρ Κόμπτον γεννήθηκε στην πολιτεία του Οχάιο των ΗΠΑ από «ακαδημαϊκή οικογένεια» όπως και ο Πλανκ.
      Ο πατέρας του ήταν κοσμήτορας του τοπικού πανεπιστημίου, στο οποίο φοίτησε και ο ίδιος ο Άρθουρ· ο μεγαλύτερος αδελφός του Καρλ, επίσης φυσικός, έγινε πρόεδρος του ΜΙΤ και ο άλλος αδελφός του έγινε επίσης πρόεδρος του πολιτειακού πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον.
      Την περίοδο του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου (1940-45) έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο (μαζί με τους Φέρμι, Οπενχάιμερ και άλλους) στο αμερικανικό πρόγραμμα για την ανάπτυξη της πυρηνικής βόμβας.
      Μετά τον πόλεμο ο Κόμπτον επέστρεψε στο πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον στο Σαιντ Λούις ως επικεφαλής του τμήματος φυσικής αρχικά και όλου του πανεπιστημίου αργότερα. Στη διάρκεια της θητείας του έδωσε μεγάλη ώθηση στο άνοιγμα του πανεπιστημίου στις φυλετικές μειονότητες και κυρίως στους μαύρους.

      Σε φιλοσοφικό επίπεδο, ήταν από τους κύριους εκφραστές της άποψης ότι ο πιθανοκρατικός χαρακτήρας των κβαντικών νόμων απελευθερώνει τον άνθρωπο από τα δεσμά της κλασικής αιτιοκρατίας και προσφέρει επιστημονική στήριξη στην ελευθερία της ανθρώπινης βούλησης.