Ernest Rutherford

( 1 8 7 1 – 1 9 3 7 )

     Βρετανός φυσικός (καταγόμενος από τη Νέα Ζηλανδία) γνωστός για το ομώνυμο πείραμα που τεκμηρίωσε τη δομή του ατόμου ως πλανητικού συστήματος με έναν μικροσκοπικό πυρήνα στο κέντρο του και τα ηλεκτρόνια να περιφέρονται γύρω απ’ αυτόν σε αποστάσεις εκατό χιλιάδες φορές μεγαλύτερες από την πυρηνική ακτίνα.

     Το πείραμα του Ράδερφορντ το 1911 (μια λεπτή δέσμη σωματιδίων άλφα υψηλής ενέργειας να «χτυπάει» ένα φύλλο χρυσού και να σκεδάζεται απ’ αυτό) θεωρείται σήμερα το «ιδρυτικό πείραμα» της φυσικής υψηλών ενεργειών, ενός θεμελιώδους κλάδου της σύγχρονης φυσικής που μας αποκάλυψε διαδοχικά όλες τις μικροσκοπικές δομές της ύλης και τα σωματίδια που τις αποτελούν. Με πρόσφατη κορύφωση την ανακάλυψη του σωματιδίου Χιγκς στο πείραμα του CERN.

     Ο Ράδερφορντ ήταν επίσης ο πρώτος που προκάλεσε διάσπαση του πυρήνα με σύγκρουση σωματιδίων άλφα με πυρήνες αζώτου, η οποία παράγει πυρήνες υδρογόνου (δηλαδή πρωτόνια) μεταξύ άλλων. Πριν το περίφημο πείραμά του στο Μάντσεστερ το 1911 (και ενώ εργαζόταν ακόμα στο πανεπιστήμιο Μακ Γκιλ του Καναδά) ο Ράδερφορντ είχε ήδη τιμηθεί με το βραβείο Νομπέλ το 1908, για τις πρωτοποριακές του έρευνες στον ραδιενεργό μετασχηματισμό των πυρήνων και στην απομόνωση των ακτινοβολιών άλφα και βήτα (πυρήνες ηλίου και ηλεκτρόνια, αντίστοιχα). Σε αναγνώριση της θεμελιώδους συμβολής του στην επιστήμη τάφηκε στο αβαείο του Γουέστμινστερ κοντά στον Ισαάκ Νεύτωνα, ενώ το υπ’ αριθμόν 104 χημικό στοιχείο πήρε το όνομά του το 1997.

     Όχι αδικαιολόγητα, ο Ράδερφορντ είχε πλήρη συναίσθηση ότι το είδος της φυσικής την οποία θεμελίωσε και εκπροσωπούσε ήταν ό,τι υψηλότερο είχε δημιουργήσει ο άνθρωπος μέχρι τότε και δεν δίσταζε να το εκφράζει δημόσια. Έχει μείνει περίφημη η φράση του: «Η επιστήμη είτε είναι φυσική είτε συλλογή γραμματοσήμων». Όμως από ειρωνεία της τύχης το βραβείο Νομπέλ με το οποίο τιμήθηκε το 1908 δεν ήταν εκείνο της φυσικής, αλλά της χημείας!