Erwin Schrοdinger
( 1 8 8 7 – 1 9 6 1 )
Αυστριακός φυσικός που κέρδισε τη θέση του στο «πάνθεον» ανακαλύπτοντας (το 1925) τη σημαντικότερη εξίσωση στην ιστορία της επιστήμης: Την εξίσωση Σρέντινγκερ. Αυτήν που αντικαθιστά την εξίσωση Νεύτωνα ως η «σωστή εξίσωση» για την περιγραφή της κίνησης των σωματιδίων του μικρόκοσμου.
Ήδη από την πρώτη σχετική δημοσίευση τον Ιανουάριο του 1926 στο περιοδικό Annalen der Physik, ο Σρέντινγκερ συνειδητοποίησε ότι η εξίσωσή του εξηγούσε αβίαστα την κβάντωση της ενέργειας που αποτελεί το κλειδί για την κατανόηση του μυστηρίου της ατομικής σταθερότητας όπως το είχε θέσει νωρίτερα ο Μπορ. Στην ίδια εργασία ο Σρέντινγκερ εφάρμοσε την εξίσωσή του στο άτομο του υδρογόνου και έδειξε ότι δίνει τις σωστές τιμές της ενέργειας αλλά και άλλα φυσικά χαρακτηριστικά του ατόμου όπως, παραδείγματος χάριν, το μέγεθός του. Πρόκειται σίγουρα για μια από τις σημαντικότερες επιστημονικές εργασίες όλων των εποχών.
Όμως ο Σρέντινγκερ δεν έμεινε σ’ αυτό. Ένα μήνα μετά επανήλθε με μια δεύτερη εργασία, δίνοντας τη λύση του κβαντικού αρμονικού ταλαντωτή αλλά και με εφαρμογές στα διατομικά μόρια και το φάσμα περιστροφής τους. Στην τρίτη κατά σειράν εργασία (Μάιος του 1926) έδειξε ότι η μορφή της κβαντομηχανικής που βασιζόταν στην εξίσωσή του (η αποκαλούμενη τότε κυματομηχανική) ήταν ισοδύναμη με τη μηχανική των μητρών που είχε ανακαλύψει ο Χάιζενμπεργκ λίγο διάστημα πριν. Και η λαμπρή αυτή σειρά ολοκληρώθηκε (το ίδιο έτος) με τη δημοσίευση μιας τέταρτης εργασίας όπου παρουσιαζόταν και αναλυόταν ο τρόπος εφαρμογής της εξίσωσης Σρέντινγκερ για την περιγραφή του προβλήματος της σύγκρουσης δύο σωματιδίων.
Όμως, ενώ η συμβολή του Σρέντινγκερ στη μαθηματική διατύπωση και εφαρμογή των κβαντικών νόμων υπήρξε κεφαλαιώδης, εν τούτοις η κατεύθυνση προς την οποία αναζήτησε τη φυσική ερμηνεία των λύσεων της εξίσωσής του ήταν μάλλον «ορθογώνια» προς εκείνη της σχολής της Κοπεγχάγης. Για μεγάλα διαστήματα επέμεινε σε μια κλασικού τύπου ερμηνεία των υλικών κυμάτων, αν και ελάχιστα πράγματα δημοσίευσε πάνω σ’ αυτό. Ωστόσο, η κριτική του στην «επίσημη ερμηνεία» της κβαντομηχανικής ήταν πολύ διεισδυτική, με κορυφαίο παράδειγμα το περίφημο παράδοξο της γάτας του Σρέντινγκερ το οποίο αποκαλύπτει τις παράλογες συνέπειες στις οποίες οδηγείται η σχολή της Κοπεγχάγης (και ειδικότερα η λεγόμενη αρχή της επαλληλίας) αν εφαρμοστεί σε μακροσκοπικά αντικείμενα όπως μια γάτα. Η γάτα μπορεί να είναι ζωντανή και νεκρή ταυτόχρονα μέχρις ότου η πράξη της μέτρησης πραγματώσει το ένα ή το άλλο από τα δύο ενδεχόμενα! Ο Μπορ αρνείται βέβαια τη νομιμότητα αυτής της εφαρμογής (γι’ αυτόν η ύπαρξη καθαρά κλασικών μακροσκοπικών αντικειμένων είναι προϋπόθεση για τη σωστή φυσική ερμηνεία της κβαντομηχανικής) όμως το ζήτημα παραμένει ανοικτό μέχρι σήμερα.
Προβλέποντας τη χιονοστιβάδα των συνεπειών της κβαντικής επανάστασης σε γειτονικές επιστήμες όπως η χημεία και η βιολογία (ιδίως στη δεύτερη) συγκέντρωσε τις σχετικές σκέψεις του σ’ ένα μικρό βιβλιαράκι υπό τον τίτλο What is life?, στο οποίο διατυπώνεται για πρώτη φορά η ιδέα ότι η γενετική πληροφορία ίσως είναι εγγεγραμμένη και μεταφέρεται από ένα κατάλληλο γραμμικό μακρομόριο. Φαίνεται ότι το βιβλίο αυτό άσκησε σημαντική επίδραση στη νέα γενιά μοριακών βιολόγων που σύντομα θα πρωταγωνιστούσε σε μια άλλη επανάσταση, στο δικό τους πεδίο αυτή τη φορά.
Ως προσωπικότητα ο Έρβιν Σρέντινγκερ ήταν περισσότερο γνωστός για την ελευθεριάζουσα ερωτική του ζωή, μάλλον σκανδαλώδη για τα κοινωνικά και ακαδημαϊκά ήθη της εποχής. Η συμβίωση με τη σύζυγο και την (εκάστοτε) ερωμένη του ήταν μάλλον κανόνας ζωής παρά εξαίρεση, κι αυτό ήταν συχνά πρόβλημα στις ακαδημαϊκές του μετακινήσεις από ίδρυμα σε ίδρυμα. Έτσι ναυάγησαν οι διαπραγματεύσεις» του για μια έδρα στην Οξφόρδη ή στο Πρίνστον και ξόδεψε τελικά ένα μεγάλο μέρος της ακαδημαϊκής του ζωής (1940-1957) στην Ιρλανδία, στο Ινστιτούτο Προχωρημένων Σπουδών που ιδρύθηκε γι’ αυτόν και αργότερα στη Σχολή Θεωρητικής Φυσικής στο Δουβλίνο.
Για τη θεμελιώδη συμβολή του στην επιστήμη ο Έρβιν Σρέντινγκερ μοιράστηκε το βραβείο Νομπέλ φυσικής με τον Ντιράκ το 1933, ενώ ένας τεράστιος κρατήρας στην αθέατη πλευρά της σελήνης έχει πάρει το όνομά του.